Giữa tháng 6/2005, ở lễ tốt nghiệp của trường Stanford (Mỹ), Steve Jobs, Giám đốc điều hành của Apple và xưởng phim Pixar Animation Studio đã có bài phát biểu gây chấn động ở các giảng đường ĐH, được đăng tải trên các báo giáo dục và kinh doanh toàn thế giới và lan rộng trên Internet.

Tôi rất vinh dự được có mặt tại lễ phát bằng tốt nghiệp của các bạn ngày hôm nay tại một trường đại học danh giá nhất thế giới. Tôi chưa từng tốt nghiệp cao đẳng. Thật lòng mà nói, tôi chưa từng học đại học. Hôm nay, tôi muốn kể các bạn nghe ba câu chuyện trong cuộc đời tôi. Chỉ vậy thôi, không có gì to tát, chỉ là ba câu chuyện.

Tôi bỏ học trường Cao Đẳng Reed sau sáu tháng nhưng vẫn loanh quanh đến tận 18 tháng nữa mới thực sự ra đi. Tại sao tôi lại bỏ học?
Mọi thứ bắt đầu từ lúc tôi chào đời. Mẹ đẻ tôi là một SV trẻ mới tốt nghiệp cao đẳng, chưa chồng, và bà quyết định cho tôi làm con nuôi. Bà tin rằng nên để những người tốt nghiệp cao đẳng nuôi tôi và đã sắp xếp mọi thủ tục để tôi trở thành con nuôi của 2 vợ chồng luật sư ngay sau khi chào đời. Chẳng thể ngờ, đến lúc tôi chào đời, họ lại đổi ý muốn có con gái. Thế là, bố mẹ tôi bây giờ, lúc đó đang trong danh sách chờ đợi, nhận được một cú điện thoại lúc nửa đêm: "Có một bé trai mới sinh chưa ai nhận. Ông bà có muốn nhận không?" Họ nói: "Dĩ nhiên rồi". Sau này, mẹ đẻ tôi mới biết là mẹ tôi chưa bao giờ tốt nghiệp cao đẳng và thậm chí cha tôi còn chưa tốt nghiệp cấp ba. Bà nhất định không ký giấy cho con nuôi. Đến vài tháng sau, bà mới nhượng bộ khi bố mẹ tôi hứa sau này sẽ cho tôi vào cao đẳng.

Sau 17 năm, tôi vào cao đẳng thật. Nhưng tôi lại ngu ngốc chọn trường đắt tiền ngang với Stanford, và toàn bộ số tiền dành dụm của bố mẹ tôi, những người lao động chân tay, đổ vào trả tiền học. Sau sáu tháng, tôi thấy việc đầu tư này thật vô nghĩa. Tôi không biết mình muốn làm gì và cũng không biết trường cao đẳng sẽ giúp mình như thế nào. Thế mà tôi vẫn đang tiêu tốn những đồng tiền bố mẹ đã phải dành dụm cả đời Tôi quyết định bỏ học và tin rằng, mọi thứ rồi cũng sẽ ổn thỏa. Lúc đó thật sự rất run, nhưng giờ nhìn lại, tôi hiểu đó là quyết định đúng đắn nhất của mình. Ngay khi quyết định bỏ học, tôi đã bỏ những môn bắt buộc mà mình không thích và bắt đầu kiếm các lớp có vẻ thú vị hơn.

Mọi chuyện không dễ dàng chút nào. Tôi không có phòng trọ nên tôi phải ngủ nhờ dưới sàn nhà trong phòng của các bạn. Tôi mua đồ ăn bằng 5$, tiền công trả lại các chai Coca-cola và mỗi tối Chủ nhật tôi lại đi bộ 7 dặm qua bên kia thành phố để có được một bữa ăn ngon ở trại Hare Krishna. Tôi rất thích món ăn ở đó. Sau này, tôi mới biết được những gì tôi đã phải trải qua khi cố theo đuổi niềm đam mê của mình là vô giá. Tôi sẽ lấy một ví dụ cho các bạn:
Có lẽ lúc đó, Reed là trường duy nhất của cả nước giới thiệu nghệ thuật viết chữ đẹp. Khắp khu học xá, tất cả các poster, tiêu đề của mỗi bức tranh vẽ đều được viết tay rất đẹp. Vì tôi đã thôi học và không phải tham gia vào những khóa học thông thường nên tôi đã quyết định tham gia khóa nghệ thuật viết chữ đẹp. Tôi học cách viết các chữ có nét ở chân, những biến đổi về khoảng cách giữa các nét chữ, học cách trình bày một bản in lớn sao cho đẹp. Tôi nhận thấy đây là một môn học mang tính nghệ thuật, lịch sử và đẹp một cách tinh vi mà khoa học không thể làm được.


Những thứ đó dường như chẳng có ý nghĩa thực tế gì cho cuộc sống của tôi. Tuy nhiên, 10 năm sau đó, khi chúng tôi đang thiết kế thế hệ đầu tiên của máy tính Machintosh, tất cả những điều đó trở lại với tôi. Và chúng tôi đã thiết kế để cài đặt tất cả những mẫu chữ đó vào Mac. Nó là máy tính đầu tiên có những mẫu chữ nghệ thuật rất đẹp. Nếu tôi không tham gia vào khóa học đó ở trường thì Mac sẽ chẳng bao giờ có nhiều phông chữ như vậy. Kể từ khi Windows copy những mẫu chữ đó của Mac thì không có một máy tính cá nhân nào không có những phông chữ đó. Nếu tôi không bỏ học tôi sẽ không tham gia vào khóa học viết chữ đẹp và tất cả các máy tính cá nhân bây giờ có thể chẳng có được chúng. Tất nhiên là khi tôi đang ở trường cao đẳng thì tôi không thể kết nối những điểm mốc đó khi nó còn đang ở tương lai. Nhưng 10 năm sau thì những điều đó rất, rất rõ ràng.

Một lần nữa, ta không thể biết những điểm mốc có nối với nhau trong tương lai không, các bạn chỉ có thể biết những điều đó khi nhìn lại mà thôi. Vì thế, các bạn phải tin rằng, theo một cách nào nó, những điểm mốc sẽ nối kết với nhau trong tương lai của bạn. Các bạn phải tin vào một số thứ khác như: sự quyết tâm, vận mệnh, cuộc sống, nhân quả hoặc bất cứ cái gì. Phương pháp đó chưa bao giờ làm tôi thất vọng và nó đã tạo ra những thay đổi trong cuộc sống của tôi.


Phần 2 - Câu chuyện về tình yêu và sự mất mát

Tôi rất may mắn khi đã tìm ra việc mình muốn làm từ rất sớm. Woz và tôi đã sáng lập Apple trong gara của bố mẹ tôi khi tôi 20 tuổi. Chúng tôi làm việc rất chăm chỉ để sau 10 năm, từ chỗ chỉ có 2 người trong một gara, Apple đã phát triển thành một công ty trị giá 2 tỷ đô la Mỹ với hơn 4000 nhân viên. Một năm trước đây, chúng tôi vừa mới bỏ đi sáng tạo đầu tiên của mình, máy tính Macintosh và tôi vừa mới bước sang tuổi 30. Rồi sau đó, tôi bị sa thải. Làm sao mà bạn lại có thể bị công ty do mình sáng lập sa thải cơ chứ ? Oh, khi Apple phát triển lớn hơn, chúng tôi đã thuê một người mà tôi nghĩ là có khả năng cùng tôi lãnh đạo công ty và khoảng một năm gì đó, mọi việc rất khả quan. Nhưng sau đó, quan điểm của chúng tôi về tương lai bắt đầu khác nhau và thậm chí chúng tôi còn trở nên bất hòa. Khi mối bất hòa đó xảy ra, hội đồng quản trị đã đứng về phía anh ta. Và tôi, ở tuổi 30, bị sa thải một cách rất rõ ràng. Những điều mà tôi theo đuổi trong suốt cuộc đời đã biến mất, chúng đã bị phá hủy.

Trong một vài tháng, tôi thực sự chẳng biết phải làm gì. Tôi cảm giác rằng mình đã làm những thế hệ đi trước tôi thất vọng và rằng tôi đã đánh rơi lá cờ khi nó được chuyền đến tay tôi. Tôi đã gặp David Packard và Bob Noyce, cố gắng xin lỗi cho việc cư xử không hay của mình. Tôi đã thua một cách rõ ràng và thậm chí, tôi đã có ý định bỏ đi khỏi thung lũng đó. Nhưng có điều gì đó bắt đầu chầm chậm sáng lên trong tôi. Tôi vẫn rất yêu quý những gì tôi đã làm. Sự việc xảy ra ở Apple có thay đổi tình yêu đó một chút nhưng trong tôi, tình yêu ấy vẫn còn. Vì thế, tôi đã quyết định bắt đầu lại.

Ngay lúc đó tôi không nhận thấy, nhưng sau này, tôi mới biết việc bị Apple sa thải hóa ra lại là việc tốt đẹp nhất trong đời tôi. Gánh nặng của sự thành công đã được thay thế bằng ánh sáng của sự bắt đầu mới tuy không có gì chắc chắn. Tôi đã để cho mình tự do bước vào một quãng đời đầy sáng tạo của cuộc đời mình.

Trong khoảng 5 năm sau đó, tôi đã bắt đầu xây dựng công ty NeXT và một công ty khác tên là Pixar. Tôi gặp và đã yêu một người phụ nữ tuyệt vời, chính là vợ tôi sau này. Pixar đã sáng tạo ra phim truyện hoạt hình máy tính đầu tiên trên thế giới, câu chuyện đồ chơi. Hiện tại, nó đã trở thành xưởng phim hoạt hình thành công nhất trên thế giới. Một sự kiện thay đổi đáng ghi nhớ đã xảy ra, Apple mua NeXT, tôi trở lại Apple, và những kỹ thuật mà NeXT đã phát triển trở thành nguồn sinh khí cho thời kỳ phục hồi của Apple. Tôi và Laurene cũng có một gia đình hạnh phúc.

Tôi hoàn toàn tin rằng điều này sẽ chẳng bao giờ xảy ra nếu tôi không bị Apple sa thải. Đó là một viên thuốc đắng nhưng tôi chắc bệnh nhân sẽ rất cần nó. Đôi khi cuộc sống dường như muốn cố tình đánh ngã bạn. Nhưng đừng mất lòng tin. Tôi biết chắc rằng, điều duy nhất giúp tôi tiếp tục bước đi chính là tình yêu mà tôi dành cho những gì tôi đã làm. Các bạn phải tìm ra được cái các bạn yêu quý. Điều đó luôn đúng cho công việc và cho cả những người thân yêu của bạn. Công việc sẽ chiếm phấn lớn cuộc đời bạn và cách duy nhất để thành công một cách thực sự là làm những việc mà bạn tin là những việc tuyệt vời. Và cách duy nhất để tạo ra những công việc tuyệt vời là bạn hãy yêu việc mình làm. Nếu các bạn chưa tìm thấy nó, hãy tiếp tục tìm. Đừng bỏ cuộc bởi vì bằng trái tim bạn, bạn sẽ biết khi bạn tìm thấy nó. Và cũng giống như bất kỳ mối quan hệ tuyệt vời nào, nó sẽ trở nên tốt dần lên khi năm tháng qua đi. Vì vậy hãy tiếp tục tìm kiếm cho đến khi bạn tìm được nó. Đừng từ bỏ.

Phần cuối: Câu chuyện về cái chết
Khi 17 tuổi, tôi đọc được một câu châm ngôn như sau: Nếu bạn sống mỗi ngày đều như ngày cuối cùng của mình, một ngày nào đó bạn sẽ hoàn toàn tin rằng mình đúng". Câu châm ngôn đó đã để lại ấn tượng trong tôi và kể từ đó, trong suốt 33 năm qua, tôi luôn nhìn vào gương mỗi sáng và tự hỏi: "Nếu hôm nay là ngày cuối cùng của đời tôi, tôi sẽ muốn làm gì và tôi chuẩn bị làm gì hôm nay?" Và nếu trong nhiều ngày, câu trả lời vẫn là "không" thì tôi biết, mình cần phải thay đổi điều gì đó.
follow your heart.
Suy nghĩ mình sắp chết là điều quan trọng nhất giúp tôi đưa ra những chọn lựa lớn cho cuộc đời mình. Bởi vì gần như tất cả mọi điều - từ sự kỳ vọng của mọi người, tất cả niềm tự hào cho đến nỗi sợ phải đối mặt với sự xấu hổ hay thất bại - tất cả sẽ biến mất khi bạn phải đối mặt với cái chết. Khi đó, chỉ còn lại điều gì thực sự quan trọng. Ý nghĩ rằng chúng ta đang đối mặt với cái chết là cách tốt nhất mà tôi biết để tránh khỏi việc ta thấy sợ hãi khi sắp mất thứ gì đó. Bạn đã bị bóc trần. Chẳng có lý do gì để bạn không lắng nghe sự mách bảo của trái tim mình.
Khoảng một năm trước đây tôi đã bị chẩn đoán là bị ung thư. Tôi đã chụp cắt lớp lúc 7:30 sáng và trên phim hiện rõ ràng một khối u trong tuyến tụy. Thậm chí tôi chẳng biết tuyến tụy là cái gì. Các bác sỹ nói với tôi rằng đây là một dạng của ung thư và bệnh này không chữa được, và rằng tôi nên chuẩn bị tinh thần mình sẽ chỉ sống được từ 3 đến 6 tháng nữa thôi. Bác sỹ của tôi khuyên tôi về nhà và sắp xếp lại công việc của mình, đó là cách họ nói khi khuyên bệnh nhân chuẩn bị cho cái chết. Điều đó có nghĩa là hãy về và sử dụng mấy tháng còn lại để nói với các con bạn những gì mà bạn dự định sẽ nói với chúng trong khoảng mười năm tới. Điều đó cũng có nghĩa là hãy cố gắng kín đáo để gia đình bạn có thể chấp nhận điều này một cách dễ dàng hơn. Điều đó có nghĩa là bạn hãy nói lời vĩnh biệt.Tất cả mọi ngày tôi đều sống với sự chẩn đoán đó. Sau đó, vào một buổi tối, tôi tiến hành kiểm tra sinh thiết, họ đút một cái ống qua cổ họng tôi, luồn sâu xuống dạ dày, sâu xuống ruột, ấn một cái kim vào tuyến tụy của tôi để lấy mẫu một số tế bào của khối u. Khi đó, tôi rất bình thản, nhưng vợ tôi, người có mặt lúc đó đã kể với tôi rằng khi các bác sỹ phân tích những tế bào đó dưới kính hiển vi, họ đã reo lên khi phát hiện ra rằng đây là một trường hợp ung thư tuyến tụy hiếm hoi có thể chữa được bằng cách phẫu thuật. Tôi được phẫu thuật và giờ tôi đã khỏe lại.
Đó là cảm giác mà tôi đã có khi phải đối mặt với cái chết và tôi cũng hy vọng tôi sẽ còn cái cảm giác đó một vài thập kỷ nữa. Khi đã từng trải qua điều đó, tôi có thể nói với các bạn một cách chắn chắn hơn là chỉ đơn thuần nhắc đến cái chết như là một điều hữu ích nhưng chỉ hoàn toàn là một nội dung mang tính trí tuệ mà thôi.
Không ai muốn chết. Thâm chí những người muốn được lên thiên đàng cũng không muốn chết để được lên đó. Và cái chết là cái đích mà tất cả chúng ta đều phải đến. Không ai thoát khỏi nó. Và đó là cách mà nó phải diễn ra bởi lẽ Cái Chết chính là sáng tạo tuyệt vời nhất của Cuộc Sống. Đó chính là tác nhân thay đổi Cuộc Sống. Nó loại đi những người già để mở đường cho những người trẻ. Ngay lúc này, các bạn đang là những người trẻ tuổi, nhưng sẽ không lâu nữa, khi các bạn tốt nghiệp, rồi trở nên già đi, và sẽ bị loại bỏ. Tôi xin lỗi vì hơi xúc động nhưng đó là sự thật.
Thời gian của các bạn là có hạn, vì thế đừng lãng phí để sống cuộc đời của ai đó. Đừng nhốt mình trong những tín điề, sống như vậy là sống bằng suy nghĩ của những người khác. Đừng để quan điểm của những người khác làm mờ nhạt đi quan điểm của chính bản thân bạn. Và điều quan trọng nhất là hãy dũng cảm đi theo sự mách bảo của trái tim và trực giác của mình. Bằng cách nào đó, chúng biết rõ bạn thực sự muốn trở thành cái gì. Những điều khác chỉ là thứ yếu.Khi còn trẻ, có một cuốn sách kỳ lạ được xuất bản với cái tên Cẩm nang Toàn Thế Giới, cuốn sách này giống như kinh thánh của thế hệ chúng tôi. Người sáng tạo ra cuốn sách này là Steward Brand, một nghiên cứu sinh ở Menlo Park, cách đây không xa. Anh ta đã tạo ra nó bằng cảm giác đầy tính thi sỹ của mình. Thời điểm đó là vào cuối thập kỷ 60, trước khi có máy tính cá nhân và máy tính xách tay. Tất cả cuốn sách được đánh bằng máy chữ, cắt bằng kéo và bằng máy ảnh. Nó giống như trang Google trên giấy vậy, 35 năm trước khi có trang Google. Nó thực sự mang tính duy tâm, được tạo ra từ những công cụ tinh xảo và những ý tưởng vĩ đại.
Steward và các đồng sự của ông đã xuất bản một số tập của Cẩm nang Toàn Thế Giới và sau đó, họ xuất bản tập cuối cùng. Thời gian đó vào khoảng giữa những năm 70 và tôi bằng tuổi các bạn bây giờ. Ở trang bìa sau của cuốn sách có in ảnh một con đường vùng nông thôn trong ánh bình minh, điều mà bạn có thể tìm thấy sự an bình nếu bạn là người ưa mạo hiểm. Bên dưới tấm ảnh có dòng chữ: "Hãy luôn khao khát. Hãy cứ dại khờ" Đó là lời tạm biệt của họ khi kết thúc cuốn sách. "Hãy luôn khao khát. Hãy cứ dại khờ". Và tôi luôn cầu chúc điều đó cho chính mình. Và giờ đây, các bạn đã tốt nghiệp và chuẩn bị bước vào con đường mới, tôi cầu chúc điều đó cho các bạn.
Hãy luôn khao khát. Hãy cứ dại khờ
Cảm ơn các bạn rất nhiều.

Hay.... không ngờ một thiên tài máy tính lại chưa từng học qua cao đẳng...

ui dài quá không đọc dc