Món quà quá xoàng hoặc chẳng mang ý nghĩa gì sẽ chẳng làm cho người nhận thích thú, nhưng ngược lại món quà quá đắt tiền có thể làm cho người nhận bị khủng hoảng vì họ không biết sẽ làm cách nào "đền đáp" cho xứng đáng.

Ngoài ý nghĩa và giá trị của món quà ra, đã gọi là quà thì còn phải hội đủ thêm một điều kiện nữa khá quan trọng. Đó là yếu tố bất ngờ. Người nhận quà phải thật bất ngờ khi nhận gói quà rồi lại thật thích thú khi mở nó ra. Cho nên bà Sophie Chevalier chuyên gia nghiên cứu xã hội học, khẳng định rằng, để xác định đầy đủ giá trị thực sự của món quà còn cần phải cộng thêm thời gian và lượng chất xám đã tiêu thụ khi suy nghĩ, chọn và tìm mua đúng món quà.

Theo nhà phân tâm học Marcel Rufo, có loại quà “biểu cảm” luôn được người nhận mừng rỡ, là loại quà có thể là rẻ tiền nhưng nói lên lý do “tôi thích bạn, mến bạn, cảm tạ bạn”. “Ở trường hợp này, quà không còn là món hàng vật chất bình thường nữa mà là một lời nhắn thắt chặt thêm quan hệ xã hội giữa người cho và người nhận”.

Mua quà tặng cho người thân trong gia đình mình thì khá dễ. Cứ chịu khó lắng nghe trong những bữa cơm tối, những lần đi mua sắm, giải trí chung thì bạn đã nắm bắt được vợ (chồng), các con đang ao ước gì. Hãy ghi chúng vào miếng giấy để đến Giáng sinh, sinh nhật, lễ kỷ niệm... thì mua ngay. Mua quà cho sếp hay đồng nghiệp, nhân viên khó hơn chút ít vì cơ hội để nắm sở thích của họ không nhiều.

Mua quà là cả một nghệ thuật và nhận quà cũng là một nghệ thuật. Ngay từ năm 1925 nhà xã hội học Marcel Mauss đã viết rằng “ngay từ lần đầu trong đời nhận quà sinh nhật, đứa bé đã được bố mẹ truyền cho niềm vui nhận quà và học cách sau này cũng mang niềm vui ấy đến cho mọi người chung quanh”. Ngày nay nữ giáo sư Régine Sirota nói thêm rằng từ nhỏ đứa bé đã được dạy cho biết cách thể hiện niềm vui nhận quà, che giấu sự bất mãn vì món quà không vừa ý, cách đón nhận món quà thật lễ phép...

Ở các nước phương Tây, người ta hớn hở mở quà trước mặt người thân. Ở Nhật món quà phải được nhận bằng cả hai tay nâng niu kèm theo cái cúi đầu thật sâu và chỉ được mở sau khi người cho quà đã ra về. Nhưng nhận quà thì xem như đã “dọn chỗ trong nhà mình, tâm hồn mình để đón nhận một người khác”, nữ chuyên gia xã hội học Sophie Chevalier nói.

Các nhà nghiên cứu kể rằng ở thế giới phương Tây, món quà đã bắt đầu xuất hiện nhiều dưới cây Noel kể từ giữa thế kỷ XIX mà thôi. Trước đó, quà chỉ được trao vào ngày đầu năm. Quà Giáng sinh chỉ rộ hẳn lên vào đầu thế kỷ XX khi đã bắt đầu xuất hiện các cửa hàng lớn (grand magasin) và sau đó là những cửa hàng bách hóa, đại siêu thị. Và rồi việc mua quà tặng quà nhân dịp Giáng sinh đã nhanh chóng phổ biến rộng vào mọi tầng lớp xã hội kể từ sau năm 1945.